به نقل از «خبرگزاری دانشجو»

صادرات تریاک در صندوق‌های ۱،۲ شاهمنی و ماجرای یک قحطی ۲ ساله

تاریخ انتشار: ۲۳ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۰۲۷۳۲

ایران در دوران قاجار در تماس فزاینده‌ای با دنیای غرب و بازارهای جهانی قرار گرفت؛ در آن دوران تریاک به کالایی تجاری تبدیل شد و تولید و تجارتش افزایش یافت تا جایی که سود قابل توجه صادرات تریاک موجب شد زمین‌های مخصوص کشت غلات، پنبه و محصولات دیگر به کاشت خشخاش اختصاص یابد که این موضوع قحطی بزرگی در سال‌های ۱۸۷۱ تا ۱۸۷۲ میلادی را در پی داشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، اگرچه تریاک یا همان «افیون»، توسط اعراب به ایران آورده شد، اما باتوجه به همزمانی تشکیل کمپانی هند شرقی با اوایل تشکیل دولت صفویه و فعالیت این کمپانی در تولید و قاچاق تریاک به چین، ایران و برخی کشورهای دیگر که سرانجام منجر به جنگ‌های تریاک بین انگلیس و چین شد، این کمپانی و عمال داخلی آن در معتاد کردن ایرانی‌ها نقش فراوانی داشتند و از همین رو سیاست استعمارگران انگلیس در اشاعه اعتیاد ایرانیان در این عصر را باید عامل مهمی تلقی کرد.

تجارت مواد مخدر قبل از مشروطیت در ایران

عملا از سال ۱۷۸۰ میلادی تجارت تریاک بین ایران و انگلیس شروع شد.

تجارت مواد مخدر رونق گرفت و تریاک ایران به چین، اروپا و انگلیس صادر شد و مدارکی در دست است که معتادان لندنی بنا به نوشته حسین کوهی کرمانی جنس خوب تریاک ایرانی را شناختند و در اوایل، انگلیسی‌ها تریاک ایران را خوب می‌خریدند و به این ترتیب زارعان ایرانی دست از کشت گندم برداشته و به کشت تریاک پرداختند.

اقدامات فوق و وضعیت بد مالی مملکت ایران در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی باعث شد ایران در ردیف صادرکنندگان تریاک قرار گیرد و بر مبنای تحقیق بسیاری از محققین پیشرفت صنعت یا در واقع انقلاب صنعتی قرن نوزدهم سیل کالاهای ساخته شده را به شرق و از جمله ایران روانه کند و ایران در مقابل بازارهایی که از صنایع قدیمی از دست داده بود، به کشت خشخاش و صدور تریاک روی آورد و ابتدا شهرهای اصفهان و شیراز که با خارج از کشور روابط تجاری داشتند و سپس همدان، ری، کرمان و سیستان و خراسان و خوزستان و در نهایت گیلان و مازندران به زیر کشت خشخاش رفتند.

در سال ۱۸۸۰ میلادی، میزان کشت خشخاش و محصول تریاک رو به فزونی گذاشـت بـه طوری که میزان محصول اصفهان که در سال ۱۸۵۹ فقط ٤٢ هزار پوند بود در اوایل قرن بیستم به ۸۷ هزار پوند بالغ شد و سرانجام کار به جایی رسید که نیومی مورخ مشهور انگلیسی در کتاب مشرق نوشت: «از ٢٦ استان ایران ۱۸ استان فقط خشخاش می‌کارند و در ایران منطقه‌ای وسیع‌تر از مصر در زیر کشت خشخاش است.»

مصرف تریاک در دوره قاجار

در دوره قاجار که کشت گسترده خشخاش به منظور صادرات آغاز شد، تریاک در صندوق‌های ۱،۲ شاهمنی (حدود ۶۰۰ کیلویی) صادر می‌شد. در سال ۱۸۵۹ میلادی ۳۰۰ صندوق، در سال ۱۸۸۹ میلادی ۱۸۸۶ صندوق تریاک و در سال ۱۹۰۷ حدود ۱۰ هزار صندوق از ایران صادر شد که رشد سریع تولید این محصول را نشان می‌داد.

به نوشته دانشنامه برتانیکا چاپ ۱۹۱۱ میلادی؛ سود قابل توجه فروش تریاک موجب شد تا زمین‌های مخصوص کشت غلات، پنبه و محصولات دیگر به کاشت خشخاش اختصاص پیدا کند و نتیجه آن یک قحطی بزرگ در سال‌های ۱۸۷۱ تا ۱۸۷۲ میلادی بود که خشکسالی و عوامل دیگری هم در آن دخیل بودند. به ویژه در اصفهان که رودها و نهرهای زیادی در آن واقع بود. در شیراز، بهبهان و کرمانشاه بیشتر زمین‌ها به کشت این محصول اختصاص یافت و همین موجب کمیابی و گرانی گندم و غلات دیگر شد. مرغوب‌ترین تریاک معروف به «تریاک عربستانی» در دزفول و شوشتر کشت می‌شد و تریاک یزد و ساری و بابل نیز تریاک مرغوبی بود.

مصرف تریاک در دوره قاجار

در دوره قاجار که ایران در تماس فزاینده با دنیای غرب و بازارهای جهانی قرار گرفت، تریاک به کالای تجاری تبدیل شد و تولید و تجارت آن فزونی گرفت. این افزایش در تولید و تجارت می‌توانست قابلیت دسترسی به آن را آسان‌تر و زمینه برای مصرف بیشتر آن را فراهم کند. با گذار موفقیت‌آمیز ایران از اقتصاد معیشتی به اقتصاد تجاری، درآمد روستاییان افزایش یافت و به آنان مجالی برای خرید اقلام جدید، پس‌انداز پول و مصرف کالاها و موادی از جمله تریاک داد که پیش از این نمی‌توانستند مصرف کنند.

این تولید وتجارت شوم چندان توسعه یافت که صغیر و کبیر، پیر و جوان را به دام خود انداخت. حتی برای آرام کردن بچه‌ها به آنها "کیف" یعنی تریاک به اندازه یک ماش می‌دادند.

به این ترتیب در میانه قرن نوزدهم مصرف تریاک به طرز چشمگیری افزایش و تریاک‌کشی تقریباً در هر گوشه‌ای از ایران دیده شد. مردان در قهوه‌خانه‌ها از این کار به عنوان تفریح اجتماعی استفاده می‌کردند. 

نقش سیمبانان و کارگران هندی خطوط تلگراف را در گسترش و آموزش تریاک‌کشی در ایران بی تأثیر ندانسته‌اند، به طوریکه از ۱۳۲۰ ق پیش قراولان قاچاقچیان این ماده مخدر، در لباس درویشان هندی در خراسان و کرمان پراکنده شدند و به تریاک‌کشی روی آوردند. شیوع اعتیاد به تریاک در عصر قاجار آن چنان اوج گرفت که آن را به معضلی اجتماعی تبدیل کرد و در عصر پهلوی نیز همچنان پابرجا باقی ماند.

رواج تریاک در میان مردم ایران

تریاک به تدریج چنان در میان مردم ایران رواج یافت که حتی برای خواباندن و آرام کردن کودکان به آنان تریاک می‌خوراندند و حتی برای سرماخوردگی نیز از تریاک به صورت کشیدنی یا خوراکی استفاده می‌کردند.

نگاهی به تاریخچه قانونگذاری ایران در رابطه با مواد مخدر

اگرچه چهار هزار سال پیش این ماده افیونی کشف شد و در ایران نیز از دوران صفویه و قاجاریه استعمال آن رونق یافت، اما قوانین مرتبط با مواد مخدر در دوران مذکور جنبه حمایتی و کنترلی داشت، اما با گسترش مصرف آن از زمان ناصرالدین‌شاه قاجار، مجلس شورای ملی از سال ۱۲۸۱ به بعد به منظور پیشگیری از جرایم و اصلاح مجرمان مرتبط با مواد مخدر در مقام وضع مقررات محدود و مربوطه برآمدند. قانون تحدید تریاک از زمره قوانین مصوب آن دوران بوده است که بیشتر بر دریافت عواید مالیاتی و تخصیص حق الزحمه در ازای تسلیم سوخته تریاک و اعمال ضوابط مربوطه تأکید داشته است.

منبع: خبرگزاری دانشجو

کلیدواژه: تریاک دوره قاجار مواد مخدر کشت خشخاش

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۰۲۷۳۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

برنامه افزایش ۲۰ درصدی تولید خودرو در سال ۱۴۰۳

وزیر صمت با اشاره به افزایش تولید خودرو در کشور به ۵ هزار دستگاه در روز گفت: تلاش داریم که این رقم را حدود ۲۰ درصد افزایش دهیم که خیلی جهش بسیار بزرگی است. - اخبار اقتصادی -

به گزارش خبرگزاری تسنیم، عباس علی‌آبادی در گفت‌وگوی تلویزیونی اظهار داشت: اجلاس آفریقا را داشتیم و بزرگترین نمایشگاه دستاوردهای کشور برای معرفی به بیش از 2 هزار بازرگان و تاجر بین‌المللی برگزار خواهد شد و می‌تواند تبعات خوبی داشته باشد. اجلاس آفریقا با تعداد زیادی از مقامات ارشد سیاسی آفریقا به خوبی برگزار شد که می‌تواند تاثیرات خوبی در رفاه و اقتصاد کشور داشته باشد.

او افزود: آفریقا، اقیانوس فرصت‌ها برای بازرگانان و تجار ما است. از جمله مهمترین این فرصت توسعه‌نیافتگی کامل آفریقا است. البته آفریقایی‌ها به صورت جامع برنامه‌هایی را برای توسعه پیگیری می‌کنند و در این برنامه فرصت‌های برای تجار ما وجود دارد. برای تحقق جهش تولید باید دروازه صادرات باز شود. خیلی از کالاهایی که تولید می‌کنیم به جهت اینکه بازار صادراتی ندارد، مجبور هستیم تولید را محدود کنیم. به عنوان مثال در لوازم خانگی رشد خوبی در کیفیت و کمیت داشتیم، اما همچنان در تهدید کالاهای قاچاق هستیم.

وزیر صمت ادامه داد: از جمله چالش‌هایی که در آفریقا داریم، نبود زیرساخت است که البته این موضوع با توجه به ظرفیت‌های خوبی که در توسعه زیرساخت حوزه‌های انرژی و حمل و نقل داریم یک فرصت محسوب می‌شود. نرخ رشد اقتصادی در آفریقا از متوسط جهانی بیشتر است و این به معنای فرصت است و ما باید از آن استفاده کنیم. تلاش می‌کنیم تا پایان امسال در تمام یا حداقل بخشی از کشورهای آفریقایی که محوریت دارند، نمایشگاه‌های دائمی برای کالاهای ایرانی را فراهم کنیم و همچنین به آفریقایی‌ها فرصت دهیم که در کشور ما پایگاه معرفی خود را داشته باشند. تراز تجاری ما با آفریقا کاملاً مثبت است و رویکرد ما این است که واردات خود را نیز از آفریقا افزایش دهیم. تا پایان امسال تعداد رایزن‌های بازرگانی ما در آفریقا به 12 مورد می‌رسد و تعداد مراکز بازرگانی به 15 مرکز خواهد رسید.

او در خصوص چالش‌های توسعه تجارت با آفریقا گفت: مهم‌ترین چالش‌ها رقبا هستند که تلاش می‌کنند پس از حضور ما در آفریقا با ابزارهای مختلفی مانند تحریم جلوی این موضوع را بگیرند. برنامه وزارت صمت این است که میزان تجارت ایران اعم از صادرات و واردات نسبت به شرایط فعلی دو برابر شود.

علی‌آبادی افزود: باید ظرفیت‌های مالی و اقتصادی خود را به نفع صادرات بسیج کنیم و هر مانعی که در مسیر صادرات است را برداریم. ما به شرکت‌هایی اولویت می‌دهیم که صادرات محور و دانش‌بنیان هستند. شرکت‌هایی که حداقل ارزبری و بیشترین میزان ارزآوری را دارند. مشارکت مردم زمانی رخ می‌دهد که بتوانیم از سرمایه‌های خرد مردم استفاده کنیم.

او افزود: در حال تعریف پروژه‌هایی هستیم که بر اساس آنها بتوانیم صندوق‌های پروژه را تأسیس کنیم که مردم با سرمایه‌های خرد خود در پروژه‌های ملی مشارکت کنند. به زودی اطلاعیه‌ها در این باره منتشر خواهد شد. اگر بتوانیم این هدف را محقق کنیم، بخش مشارکت مردم در شعار سال را به معنای واقعی و الگوی تازه محقق کنیم.

علی‌آبادی گفت: رقبای ایران حتماً برای ایران مزاحمت ایجاد خواهند کرد. یکی از کارهای مهمی که باید انجام دهیم ابزار تجارت را فراهم کنیم که مهمترین آن حمل و نقل است. برای شرق و شمال آفریقا نسبت خوبی داریم و طبق دستور رئیس‌جمهور برای غرب و جنوبی آفریقا هم از لحاظ حمل‌ونقل پوشش دهیم که کارهای سختی است و حتماً انجام خواهیم داد.

وزیر صمت افزود: آفریقا فرصت خوبی برای صنایع دانش‌بنیان ایران است و کشورهای آفریقایی هم در حوزه آموزش هدف‌گذاری کرده‌اند و ایران باید از این فرصت استفاده کند. همچنین شرکت‌های مهندسی و زیرساخت ایران هم می‌توانند پروژه‌های بزرگی در آفریقا اجرا کنند. کشورهای آفریقایی علاقه‌مند هستند از خودروهای روز استفاده کنند و این فرصتی برای ایران است.

وی تاکید کرد: تلاش خواهیم کرد به کسانی در اولویت ارز، ارز بدهیم که به سمت تجارت و صادرات بروند به‌ویژه به مقاصد صادراتی ایران از جمله آفریقا.

علی آبادی همچنین درباره برنامه های وزارت صمت در خصوص صنعت خودرو گفت: ما برنامه گسترده داریم و امسال تلاش خواهیم کرد که ظرفیت تولید را افزایش دهیم. ما به ظرفیت تولید 5 هزار خودرو در روز رسیدیم و تلاش داریم که این را حدود 20 درصد افزایش دهیم که خیلی جهش بسیار بزرگی است.

وی افزود: در بحث واردات خودرو باید گفت این موضوع را در دستور کار داریم تا به این وسیله تعادل بهتری در تامین تقاضای بازار و بحث ناترازی به وجود بیاوریم و اخبار خیلی خوبی در این زمینه داریم. تاکسی‌های برقی را واردات کرده ایم و مردم می‌توانند ثبت نام کرده و بخرند.

انتهای پیام/